Caspar Duyts (Duytz) ca 1601-1680

Caspar Duyts is geboren in 1601 vermoedelijk in het Fort Isabella te Vught. Zijn ouders, Caspar Duyts en Christina Jans (?) woonden op het fort en kwamen in 1650 over naar 's-Hertogenbosch.

Fort Isabella was een vestingwerk tussen 's-Hertogenbosch en Vught. Daarnaast had dit fort een belangrijke functie als inkwartiering van een deel van het omvangrijke garnizoen in en om 's-Hertogenbosch. Op dit terrein stonden veel woonbarakken en het had zelfs een eigen kerkje en kreeg in 1642 ook een eigen predikant. In de kerk op dit fort zijn veel huwelijken gesloten tussen militairen en inwoonsters van 's-Hertogenbosch. In 1733 is deze kerk opgeheven.

Caspar Duyts werd lidmaat van de Hervormde Gemeente te 's-Hertogenbosch op 17 april 1631 en werd poorter van 's-Hertogenbosch op 28 juli 1632. In die tijd woonde hij 'op de Vuchterdijc even door de Cruijspoort'. Zijn beroep was glazenier of 'glazenmaker' maar wordt ook wel als schilder vermeld.
Hij trouwt vóór 1629 met Hendersken Joosten Cocx, lidmaat van de Hervormde Gemeente te 's-Hertogenbosch en afkomstig uit Emmerik. Met haar krijgt hij tussen 1629 en 1647 elf kinderen. Hun oudste zoon, Caspar wordt op 26 augustus 1629, enkele dagen voor de val van Den Bosch geboren op het fort Nassau op de Voren (bij Heerenwaarden). De overige kinderen worden alle geboren en gedoopt te 's-Hertogenbosch. Hendersken overlijdt kort na de geboorte van hun jongste dochter Elsken en wordt op 25 juli 1649 begraven in de St. Jan, niet in het graf van haar man, want deze had daar toen nog geen graf. Caspar trouwt voor de tweede maal op 16 januari 1651 met Grietje Willemse de Jonge, weduwe van Floris Pietersen van Amerongen. Zij overlijdt in 1678. Uit dit huwelijk is tenminste één kind geboren, een dochter die reeds op jonge leeftijd is overleden.

Op 12 november 1664 koopt hij een plaats met erf en tuin aan de Papenhulst van de Raad van State. Zijn kinderen verkochten dit weer op 8 januari 1681 aan Anna Stas.
Op 21 september 1665 kocht Caspar een graf in de St. Jan. Verkopers waren Matthijs Antonissen Van Wolfsbergen en Jan Niclaesen van Diepenbeeck.

Als glazenier heeft hij diverse werkzaamheden verricht in opdracht van het stadsbestuur. O.a. een raam met het Bossche stadswapen, gemaakt voor de kerk van het fort Isabella (1644/45), waarvoor hij 70 gulden ontving en een raam dat door de heren schepenen werd verplaatst naar de Kruisbroederskerk (1649/50). Ook heeft hij reparaties uitgevoerd aan de ramen in de kapel van de Illustere Lieve Vrouwe Broederschap (1675/76), waarvoor hij 60 gulden mocht ontvangen. Verder heeft hij in 1637 o.a. ramen gemaakt voor het Peelland Kwartier.
Zijn naam wordt genoemd als 'gelaesmaker' in 's-Hertogenbosch in het tweede kwart van de 17e eeuw in het standaardwerk "Stained Glass in the Netherlands before 1795", part II, van Zsuzsanna van Ruyven-Zeman (A'dam, University press, 2011).

Zijn werkzaamheden beperkten zich waarschijnlijk niet tot het glazenierambacht. In de archieven van Den Bosch m.b.t. de stadspijpers en trommelslagers komen we o.a. tegen: 12 maart 1644:

Aan Caspar Duyts voor het opmaecken van de trommen van de cloveniers schuts, betaelt 13 gul. 18 st.

Hij was prominent lid van het kramersgilde. Als zodanig komt zijn naam voor op één van de twee prachtige zilveren bokalen van dit gilde.

Inscriptie op de 'cuppa' (beker):

Jan Maertensen. Grimbergen. Oock. Caspar Duyts. wilde. / Dit. drinckvat. Laten. maken. voort. cramersgilde. / Met. goetvinden. van. die. doen. als. gesworen was. Anno. / Niclaes. Lobel. Vander. Horst. en. Antony. pas. 1643...

Collectie Het Noordbrabants Museum (inv. nr. 07131)

Verder was Caspar Duyts sergeant en bogardtmeester van de schutterij van de Kloveniers. Ook was hij diaken en ouderling van de hervormde gemeente.
Caspar is overleden op 16 augustus 1680 en begraven in de Sint Jan op 20 augustus 1680.
De oudste zoon, die ook Caspar heette, was ook lidmaat van de Hervormde kerk te 's-Hertogenbosch (1651) en is predikant geworden der Hervormde Gemeente o.a. in Hoogeloon, Vessem, Oerle en Zeelst. Als predikant heeft deze Caspar voortdurend een hevige strijd gewoed tegen de "paapsen", priesters en religieuzen die, ondanks alle verboden, hun katholieke praktijken (superstitiën) bleven uitoefenen. Hij is overleden in 1690.

Bronnen
•	Mr. W. de Vries in De Brabantse Leeuw (1953) 177 e.v.
•	Dr. G.C.M. van Dijck, De Bossche Optimaten (1973) 397
•	Henri J.M. Ebeling, 'Het Kramersgilde te 's-Hertogenbosch' Deel III (slot) in: Taxandria (1907) 145-157
•	Drs. J. van Oudheusden e.a., De grafzerken van de Sint-Jan te 's-Hertogenbosch III (2010) 255
•	H. Bruggeman, Roffel Tamboers; Taptoe Tamboers (2000) 21
•	Jos Koldeweij over 'Stained Glass in the Netherlands before 1795' van Z. van Ruyven-Zeman in: Bulletin KNOB 3 (2014) 167-169
•	Jhr. Mr. A.F.O. van Sasse van Ysselt, De voorname huizen en gebouwen van 's-Hertogenbosch II (1975) 548

Harry Satter, april 2020

Caspar Duyts

ca 1601 - 1680

Caspar Duyts (Duytz) ca 1601-1680

Op deze pagina

HNBM